همه چیز درباره سود سوزآور
همانطور که در پست چرا صابون دست‌ساز گفته شد، تمام صابون‌هایی که می‌شناسیم، از واکنش یک ماده قلیایی با روغن یا اسید چرب روغن‌ها ساخته می‌شوند. این واکنش صابونی‌شدن یا Saponification نام دارد. و در نتیجه این واکنش گلیسیرین و نمک های قلیایی بدست می‌آیند. نکته‌ای که باید به آن توجه کنیم این است که طی صابونی شدن، قلیا به‌طور کامل با اسیدهای چرب روغن واکنش می‌دهد. به این معنی که در محصول نهایی هیچ اثری از ماده قلیایی آزاد باقی نمی‌ماند. بنابراین همینجا از شما مخاطب عزیز خواهش می کنم به هیچ‌وجه تحت تاثیر تبلیغات کذبی قرار نگیرید که به شما آموزش نوعی صابون خارق‌العاده “بدون سود” !!!. را وعده می‌دهند. این یک فکت علمی است که استفاده از ماده قلیایی بخشی طبیعی و اجتناب‌ناپذیر از فرآیند تولید هر صابون واقعی است.
انواع مواد قلیایی
وقتی از قلیاب، قلیا یا به زبان انگلیسی از Lye صحبت می‌کنیم منظورمان معمولن یا سود سوزآور یا نام علمی سدیم هیدروکسید است. یا پتاس با نام علمی پتاسیم هیدروکسید. برای تولید صابون جامد ما به سدیم هیدروکسید احتیاج داریم و در این وبسایت هرگاه صحبت از قلیاب یا سود باشد منظور همان سدیم هیدروکسید است.
سدیم هیدروکسید یک ماده به شدت قلیایی با PH ۱۳ است. اگر دوره دبیرستان را طی کرده‌اید میدانید که بازه PH بین ۱ تا ۱۴ است. پس متوجه هستید که با ماده‌ای به شدت آلکالین و خورنده سر و کار داریم. فی‌الواقع پسوند سوزآور که برای سود سوزآور استفاده می‌شود هم به خاطر همین خاصیت خورندگی و سوزندگی آن است. بنابراین رعایت نکات ایمنی در هنگام استفاده از سود ضروریست.
اگر ترجیح می‌دهید از سود به طور مستقیم در صابون‌سازی استفاده نکنید. می‌توانید صابون‌سازی را با روش ساده و سریع ذوب کن و بریز انجام دهید. در این روش شما با صابون‌های آماده‌ای سروکار دارید که سود قبل‌تر در تولید آن استفاده شده و شما نیازی به استفاده از سود ندارید.
انواع تجاری سدیم هیدروکسید
سدیم هیدروکسید در شکل‌های مختلف پرک، گرانول، پودر و حتی به صورت محلول ارائه می‌شود. معمولن به دلیل هم اندازه بودن دانه‌های گرانول و پودر انحلال سود در آب ساده‌تر و یکنواخت‌تر انجام می‌شود و به همین خاطر برای اندازه‌گیزی‌های آزمایشگاهی از این نوع سود استفاده می‌شود.
در مصارف صنعتی اعم از صنعت شوینده و بهداشتی مثل تولید صابون یا حتی در صنایع غذایی مثل عمل‌آوری زیتون شور، از سود پرک استفاده می‌شود.
توجه داشته باشید نوع سودی که استفاده می‌کنید هیچ تاثیری در کیفیت صابون تولید شما ندارد. بلکه تنها درصد خلوص سود ، سپس نگذشتن تاریخ انقضای آن و البته ارائه و نگهداری آن در ظروف استاندارد است که کیفیت سود و به‌ترتیب اولی کیفیت صابون شما را تعیین می‌کند.
ایمنی کار با سود
سود سوزآور خورنده است یعنی در صورت تماس با هر ماده آلی مانند بدن انسان شروع به تجزیه و سوزاندن آن می‌کند. برای عدم تماس سود با پوست و چشم بدن و نیز پرهیز از استنشاق ذرات ریز آن هنگام تنفس، ضروری است هنگام کار با سود، از دستکش پلاستیکی ، عینک ایمنی و ماسک استفاده کنید. همچنین بهتر است برای جلوگیری از برخورد ریز ذرات سود زمان کار با سود روپوش آستین بلند به تن کنیم.
محلول‌سازی
مهم‌ترین نکته ایمنی که برای محلول سازی باید بدانید این است که سود هنگام حل شدن در آب، گرمای فراوان همراه با بخار زیاد ایجاد می‌کند.
ضروریست محلول‌سازی را در فضایی آزاد یا در اتاقی با تهویه مناسب کنار پنجره باز انجام دهید. در هنگام محلول‌سازی ضمن اینکه خود کلیه پوشش ایمنی لازم مثل ماسک، دستکش و عینک را رعایت کرده‌اید، کودکان و حیوانات خانگی را از محل محلول‌سازی دور کنید.
رعایت دو نکته ساده در هنگام ساخت محلول قلیایی ضروریست. چه برای تولید صابون دست‌ساز چه برای هر نیاز دیگری:
- همیشه سود را به آب اضافه کنید. هرگز آب را روی سود نریزید.
- ترکیب سود و اب وزن شده را به آهستگی هم بزنید و از استنشاق بخارات متصاعد شده بپرهیزید.
خوب حالا که یاد گرفتید چطور محلول قلیایی درست کنید و میدانید چطور از خودتان محافظت کنید و صابون‌سازی امنی داشته باشید. می‌توانید سراغ دستورها و رسپی‌های صابون دست‌ساز رفته و از رسپی‌هایی با دشواری ۱ شروع به ساخت صابون در خانه بکنید.